صحبت الله
صحبت الله
خجالت بکش ... حیاحاج کن ، دست به من نزن ، دستت بهم بخوره جیغ می کشما !
باع ! یعنی چی ؟ پس اون همه قول و قرارمون چی شد ؟ من واسه خودت میگم ؛ بالاخره منم حرفی زده بودم ، پاش هستم دیگه
برو بابا ... الان دیگه نه ! برو پی کارت ! بعد از این همه وقت الان ؟ اونم اینجا ؟ جلو چشم آفا !!
یعنی چی عزیزم ؟ آخه مگه من فرصت داشتم و نیامدم ؟ خودت که داری می بینی ؟ خدا وکیلی وقت داشتم و دریغ کردم ازت ؟ انصافا وقت شد ؟
خبر دارم وقت نداری ! میدونم که هر شب زیارت میری ! خیلی هم خوب میدونم که کجاها را زیارت می کنی !
خوب من که هر شب زیارت میرم ؛ آره ؛ اینو که همه میدونن کارمه ... کارهر شبه
همه هم میدونن غسل زیارتت را به جماعت بجا میاری ؟
حاجی که انگار با مشت ضربه محکمی به سرش خورده باشه دستهایش را از دور کمر رحیمه شل کرد و خیره شد به چشمهای سبز رحیمه و با غیظ گفت : این چرت و پرت ها چیه داری میگی ؟ حرف دهنت رو بفهم !
رحیمه دستهای حاجی را کامل پس زد و گفت : بذار برگردیم . شوهر عشرت باید کلاه اش را بالاتر بذاره ؛ هر چند همه اهل محل میدونن عشرت را رد کرده اینجا که اون ور واسه خودش خونه را خالی کنه !
بعد از روی کارتن های رب گوجه و روغن نباتی پایین آمد و چادرش را از زمین برداشت و سرش کرد و به سرعت به سمت در خروجی رفت . حاجی که گیج و منگ شده بود و قافیه را باخته بود به خودش آمد و با سرعت خودش را جلوی در آشپزخانه رساند ؛ محکم ایستاد و گفت : خیلی اشتباه گرفتی رحیمه ، من دیشب گوهر شاد بودم تا یه ساعت بعد از نماز صبح که رفتم نونوایی نون تازه واسه صبحونه بگیرم
رحیمه که گوشه چادرش را محکم گرفته بود گفت : آره آره میدونم تو آدم با خدایی هستی ؛ فقط نمی دونی که برنجی که اینطوری ری می کشه و قد علم می کنه را باید همون دم سحر بیایی خیس کنی که واسه نهار ظهرت جواب بده . چادر عشرت را که واسش آوردم ، با خودم گفتم شاید خوابه در نزدم و یواشی آمدم تو که شنیدم صداتون از توی حموم میاد ! غسل زیارت به جماعت قبول باشه حاجی ! من که همه چیو دیدم و چیزی هم تا الان نگفتم و با خودم گفتم باشه تا به موقع اش ... الانم خودت میدونی و ظرفهای نشسته ات و شام امشب ات و نهار و شام فردات ... من دیگه میخوام برم زیارت ؛ اما نه ازپشت پنجره ! میخوام راستی راستی برم پیش آقا و زار بزنم واسش
صحبت الله که عرق سردی روی پیشانی اش نشسته بود ؛ با چشمانی شرمنده و خمار ملتمسانه روبه رحیمه کرد و گفت : رحیمه ... رحیمه من نوکرتم بخدا ! جان جدت اذیت مون نکن این دم آخری ! بذار بخیر و خوشی تموم بشه ؛ من گوه بخورم دیگه ...
رحیمه حرفش را قطع کردو گفت : برو بابا ... اصلا مریض ام ... ناخوش ام ... کی گفته من مثل حمال واست کار کنم و خوشی اش را عشرت عنتر بکنه ... برو کنار از جلو در ... برو کنار و گرنه داد می زنما
رحیمه من جبران می کنم برات ... عین ده روزش را باهات دو برابر حساب می کنم
یک کلمه دیگه حرف بزنی آبروتو می برم ... از سر راه برو کنار ... فقط برگردیم ... خوب بلدم چکار کنم ...
صحبت الله آخرین تیر در ترکش اش رارها کرد و تمام تمرکزش را بر لوندی صدای دورگه مردانه اش گذاشت و با ظرافت چشمک ریزی زد و گفت رحیمه جون امشب ساعت دو بیا اتاق خودم عزیز دلم ...
برو بابا ... اییشش
...
درحالیکه خمیازه می کشید وارد آشپزخانه شد . چرت بعد از نهار واقعا نعمتی بود ، هر چند کوتاه . وسط این همه شلوغی کارها می چسبید . وارد که شد ، سمت راست انبوه ظرفهای شسته نشده و تلمبار شده روی سینک توجهش را جلب کرد . سیاهی لشگر مگس هایی که مهمانی گرفته بودند و از خوشی مفرط مرتب دستهایشان را بهم می مالیدند و بر فراز سطل زباله ای که مشخص بود از دیروز خالی نشده شادی کنان به پرواز در می آمدند. بوی فساد ته غذاهای مانده بینی را آزار می داد . این شرایط برایش قابل قبول نبود . هیچگاه سابقه نداشت که آشپزخانه اینطوری شده باشد . شایسته نبود کسی اینجا را در این وضعیت ببیند. خیلی تعجب کرد . خواست زیر کتری را روشن کند و چای عصر را بگذارد که دید جعبه چای خالی است . روی سطل قند هم که بدون در رها شده بود از فوج مگس سیاهی میزد . انگار سطل قند فقط میزبان مگس ها شده بود . روی زمین قابلمه ها و دیگ های شسته نشده هم ، روی همدیگر تلمبار شده بودند و گوشه و کنار و زیر قابلمه های کثیف فضا مهیا بود برای ضیافت سوسک ها که با اولین قدم های ورود صحبت الله به آشپزخانه همگی بسرعت متفرق شدند .
...
حاج صحبت الله سالهای سال بود که در این کار تجربه داشت . به اصطلاح زیر و بم کار دستش بود . همیشه هم همه جوانب کار را بررسی می کرد . طبیعت کار طوری بود که معمولا حوادث و اتفافات غیر منتظره زیادی هم در طی آن پیش می آمد . آنقدر در این مسیر ها رفت و آمد کرده بود که برای هر حادثه و رخدادی همیشه حاضر و آماده بود و راه حلی در چنته داشت . خودش به خوبی میدانست که چقدر مسولیت سنگینی دارد . غالبا یک جماعت حدود چهل نفره را با خودش همراه می کرد و این طرف و آن طرف می برد . اما این روزها شرایط طوری بود که کاسبی قدری دشوار شده بود ، هزینه ها بالا رفته بود و به اصطلاح دخل و خرج نمی کرد .آنها هم که پول و پله ای داشتند دیگر اکثر سفرهای شان را با ماشین شخصی می رفتند و از آن برنامه های هفتگی و ماهانه رسیده بود به دو سه ماهی یکبار برنامه .تازه این اواخر لیست هم به زور پر میشد . آنقدر در مسجد محل تبلیغات می کرد و شرایط اقساط می پذیرفت تا شاید لیست اتوبوس پر شود . این سفر آخر هم که برای کم کردن هزینه ها همه تیم را از بین خود زائرها چید .آشپز و ظرف شور و نظافت چی را هم یکی کرد و خودش هم تا جاییکه می توانست کمک حال بود و همکاری می کرد تا کار جمع شود و به محض اینکه سفره را جمع می کردند ، سریع برای وعده های غذایی بعدی شرایط را فراهم می کرد . در تمام این سالها مدیریت هییتی را خوب بلد شده بود .
اما چند وقتی بود که لیست روی عدد ۳۹ قفل شده بود و کسی هم مشتاق نبود . هر چقدر هم در مسجد بین دو نماز از ثواب زیارت ها نقل قول گفتند و حرف زدند ، لیست پر نشد که نشد . اما در مسجد هر وقت کسی نذری مفصلی داشت همیشه مقدار زیادی از کارهایش را رحیمه انجام می داد . شوهری نداشت و اختیارش با خودش بود . زیت و تر و فرز بود و حاج صحبت الله اینها را خیلی خوب میدانست . رحیمه می توانست برای چهل نفر به راحتی آشپزی کند .خودش هم وردست بود . فقط این موضوع که خودش و او بتوانند دو نفری در طبقه چهارم مهمانپذیر همکاری کنند و اگر احیانا در حین کار دست شان به هم خورد یا حجابی کم و زیاد شد واحیانا گوشه لباسی بالا یا پایین رفت و... خلاصه برای اینکه حرف و حدیثی پیش نیاید را با رحیمه مطرح کرد و پیشنهاد داد که صیغه محرمیتی بخوانند و لازم نیست که کسی هم خبردار شود . رحیمه ابتدا هیچ نگفت . اما وقتی صحبت الله پیشنهاد داد که صیغه ده روزه ای بخوانند و مهریه اش هم هزینه سفر رحیمه باشد، رحیمه گفت : حاج صحبت الله من سفره دویست نفری انداختم و جمع کردم ، چهل نفر که دیگه واسه من کاری نداره !
صحبت الله که موقع طرح موضوع خیلی جدی شده بود و مرتب دستی به ریش های پر پشت اش می کشید ، وقتی این حرف را شنید ، ناگهان ریش هایش را رها کرد و مثل مگس تنها در داخل سرویس بهداشتی های بین راه ، که مدتهاست نظافت نشده دستهایش را بهم مالید و گفت : پس زودتر جمع و جور کن که پس فردا حرکته
...
بهت گفتن غذات خیلی کم نمک بود ؟
اون همه نمکدون ، خوب نمک بزنن به غذا شون . عوض تشکر و دست درد نکنی شون هی غر می زنن ! یه روز میایی و میگی که میگن ترشه ! شب اول یادته گفتن شور بود ؟ همینه که هست !
حاج صحبت الله از جسارت و حاضر جوابی رحیمه تعجب کرد و جا خورد . پیش خودش فکر کرد شاید خسته است . حتما خیلی خسته است که اینجا را با این همه کثافت رها کرده به حال خودش . به سمت یخچال رفت و داخل یخچال را نگاه کرد و گفت :
چیزی لازم نداری ؟
جوابی نشنید . دوباره پرسید: همین ها که داری کافیه ؟ گفتی چیزی نمی خوایی ؟
چیزی شده ؟ قهری ؟ رحیمه ! الو ؟
رحیمه با وجود هیکل ریز و اندام نحیف اش به خشم آمد و با صدایی بلند گفت :
خجالت نمی کشی ؟ من همه اش توی این آشپزخونه جون می کنم و نه خیری از شما دیدم و نه حتی یه زیارت ساده رفتم . همه اش هم شب و روز مثل کلفت توی این آشپزخونه بودم!
حاج صحبت الله که با این لحن حرف زدن رحیمه چشمهایش گرد شده بود با تعجب گفت :
یواش بابا ... رحیمه حالا خو سوار اتوبوس نشدیم که برگردیم که بخوایی گلایه کنی ...
الان بیا ... بیا ... می خوایی زیارت کنی ؟ بیا این ور ... بیا دم پنجره ...
حاج صحبت الله دست رحیمه را گرفت و کشید سمت پنجره روبه حرم و در طی مسیر با پا بشقاب ها و کاسه های خورشت خوری که خورشت ظهر روی شان ماسیده بود را کنار زد و لیوان های یکبار مصرف کثیف دوغی را هم با نوک پا شوت کرد سمت سطل زباله که پرواز دسته جمعی مگسها بالای سطل زباله را سیاه کرد .
بعد سریع جعبه روغن و رب را روی هم گذاشت و خیلی فرز و با مهارت رحیمه را بغل کرد و گذاشت روی جعبه ها و گفت : حرم را می بینی ؟ سلام بده ...
خودش همزمان آرام و ریتمیک پهلوی رحیمه را می مالید و زیر لب سلام داد : اسلام علیک یا س س س و چیزهای نا مفهومی میگفت
دوباره گفت : حیاط را میبینی چقدر شلوغه ؟ ضریح اسماعیل طلا را می بینی ؟ سلام بده ... سلام بده ... زود باش
همین که رحیمه خواست سلام بدهد ، بازدم نفس اش را با فشار زیاد بیرون داد و سفیدی چشمهایش ابتدا به سبزی و سپس به تمام فضای حدقه غلبه کرد . پاهایش شل شد و خودش را سپرد به دست های قوی حاج صحبت الله که با مهارتی خاص کم کم ، بالاو بالاتر می رفت و در حرکتی ملایم و مستمر ، مشغول نوازش و کشف بود . ناخواسته چادرش به آرامی روی زمین افتاد . موهای کوتاهش حفاظتی از گردن سفید و مرمری اش نمی کردند . رحیمه چشمهایش را بسته بود و چیزی نمی دید و نای ایستان نداشت . صدای نفس زدن هایش تند تر می شد که ناگهان صدایی از بیرون آشپزخانه پرسید :
این چایی عصر آمده نشد ؟ میخواییم بریم زیارت . دیر میشه ها .
شهرام صاحب الزمانی
بیست و چهارم اکتبر ۲۰۲۴
اورلینز ؛ آنتاریو
عکس رسانهای است که گاه بیشتر از هزاران واژه را در یک شات مختصر میکند و لحظهای از زمان و مکان را فریز میکند، عکس به وسیله مهارتهای تکنیکی، موقعیتشناسی و زاویه دید عکاسش، یک برش زمانی و مکانی را جاودان میکند.